Waarom is het voor de één veel gemakkelijker om zich aan nieuwe gewoonten te houden dan voor de ander? Hoe kan het dat het plan waarmee je collega, vriend of vriendin ruim 10 kg is afgevallen, absoluut niet voor jou lijkt te werken? Of het plan om te beginnen met hardlopen, gezonder te eten of welk succesvol plan van anderen je ook hebt geprobeerd?
Gretchen Rubin heeft dit onderzocht en uitvoerig beschreven in haar boeken Better than Before en The Four Tendencies.
Zij komt tot de conclusie dat er heel wat verschillen zijn tussen mensen als het gaat om gewoonten. Wat voor de één werkt, hoeft absoluut niet te werken voor de ander. Het kan je zelfs tegenwerken.
Als je je daar niet bewust van bent, denk je waarschijnlijk al snel dat het aan jou ligt. Voor die ander heeft het immers wél gewerkt. Dus je denkt dat je te weinig discipline hebt, of niet genoeg motivatie, terwijl je toch heel erg zeker weet dat je iets dolgraag wilt veranderen. In Better than Before legt Rubin uit welke belangrijke verschillen er zijn en welke andere strategieën je kunnen helpen.
Mijn vorige blog ging ook over gewoonten. Over de habit-loop (de relatie tussen de prikkel / aanleiding, verwachting, gedrag en beloning) en met name ook over identiteit. Je zou dat de bouwstenen van gewoonten kunnen noemen. Dit blog is daar een verdieping van.
Verwachtingen van jezelf en van anderen
Je houden aan je eigen voornemens heeft volgens Gretchen Rubin alles te maken met de vraag of je kunt voldoen aan je eigen verwachtingen en hoe je reageert op verwachtingen van anderen (ook het volgen van regels valt hieronder). Op basis daarvan beschreef zij vier typen personen, uitsluitend op het gebied van voldoen aan verwachtingen.
Zij beschreef deze eerst in Better than Before en later veel uitgebreider in The Four Tendencies:
Upholders
Kunnen zich prima aan regels houden en komen afspraken na, zowel de afspraken met zichzelf als met anderen. Dit lijkt misschien super, maar een Upholder kan hierdoor ook heel inflexibel zijn en past zich niet gemakkelijk aan bij onverwachte gebeurtenissen.
Obligers
Komen afspraken met anderen heel goed na, maar vinden het lastig om afspraken met zichzelf na te komen. Kunnen toch heel veel voor elkaar krijgen als ze ervoor zorgen dat anderen op hen rekenen: een sportmaatje, een boekenclub, een coach of assistent. Of door zelf de initiatiefnemer te zijn van een online groep, waarbij mensen rekenen op hun aanwezigheid en dat ze netjes hun eventuele opdrachten hebben voltooid.
Questioners
Komen afspraken met zichzelf na, maar regels en afspraken met anderen alleen als zij deze onderbouwd, logisch en eerlijk vinden. Regels, templates en procedures waar ze niet achter staan volgen ze vaak maar gedeeltelijk of ze passen ze aan naar hun eigen inzicht. Ze willen weloverwogen te werk gaan en zijn bereid daarvoor flink wat research te doen. Dat is echter tevens een valkuil want het duurt vaak lang voordat ze beginnen, omdat ze telkens denken dat ze nog meer informatie nodig hebben.
Rebels
Hebben moeite met zowel hun eigen verwachtingen als die van anderen. Ze hebben vooral het gevoel van vrijheid nodig, gruwelen ervan om iets volgens een planning te doen (ook vakanties of een dagje uit), en hoe vaker je ze iets vraagt te doen, hoe kleiner de kans wordt dat ze het daadwerkelijk gaan doen. Tenzij ze zelf kunnen bepalen hoe, wanneer en waarom ze iets zouden doen.
Inzicht in jezelf en in anderen
Deze Tendencies geven je niet alleen meer inzicht in jezelf, maar ook in anderen zoals je partner, kinderen, collega’s, etc. Er zijn bijvoorbeeld doktoren die het gebruiken om hun aanpak te bepalen als er een gewoonteverandering nodig is bij een patiënt. Of docenten in de omgang met leerlingen.
Met de Four Tendencies Quiz die bestaat uit acht vragen kun je zelf vaststellen welke van deze tendencies bij jou past. Zie de uitkomst niet als een oordeel en denk ook niet dat je het kunt veranderen, maar gebruik het als een hulpmiddel om meer over jezelf te leren en over hoe jij het beste je gewoonten kunt veranderen.
Nog meer persoonlijke verschillen
Naast deze Four Tendencies, beschrijft Gretchen Rubin nog meer persoonlijke verschillen die je kunnen helpen bij het maken van je eigen plan voor gewoonteverandering.
Ochtend- of avondmens
Als je probeert om ‘s avonds te werken aan je nieuwe voornemen, terwijl je ‘s ochtends de meeste energie hebt, dan is de kans klein dat het gaat lukken. Houd er bij je nieuwe gewoonte dus rekening mee wanneer je de meeste energie hebt. Sta eens een uur eerder op als je een vroege vogel bent. Of kijk anders hoe je er ‘s avonds tijd voor kunt maken.
Marathonloper / Sprinter
Ben je iemand die op tijd begint, gestaag aan iets werkt en ben je vaak ruim voor de deadline klaar? Of werk je beter in korte, intense perioden en ga je pas helder denken op het moment dat de deadline eraan komt? Rubin noemt overigens ook Procrastinators in dit rijtje, uitstellers. Net als Sprinters stellen zij het werk uit tot het laatste moment, maar in tegenstelling tot Sprinters voelen zij zich daar niet goed over. Ik denk echter dat dit uitstelgedrag wordt veroorzaakt door iets anders, zoals een gebrek aan helderheid over wát er moet gebeuren of het vertrouwen om dit te kunnen doen.
Koop je meestal te weinig of juist te veel?
Ben je een iemand die het lastig vindt om iets te kopen dat je helpt bij de nieuwe gewoonte? Of heb je daar helemaal geen moeite mee en ben je iemand die al flitsende hardloopkleding, schoenen, horloge, etc. heeft, terwijl je nog geen stap hebt gerend?
Weinig of veel opties
Houd je van eenvoud en weinig keuzes, of houd je juist van overvloed en wil je graag iets te kiezen hebben?
Afmaker of starter
Maak je eerst af waar je mee bezig bent of begin je vaak aan iets nieuws? In het eerste geval ben je misschien te voorzichtig. In het laatste geval probeer je misschien te veel gewoonten tegelijk te veranderen.
Bekende of nieuwe ervaringen
Houd je ervan om dingen telkens op dezelfde manier te doen en wil je graag vertrouwd met iets raken? Loop je graag telkens hetzelfde rondje? Heb je wekelijks hetzelfde eetpatroon? Of heb je juist wat variatie nodig in het uitvoeren van je gewoonten en vind je het anders te saai worden?
Gericht op verbeteren of op voorkómen
Wil je graag iets bereiken of verbeteren, of wil je iets voorkómen? De één focust liever op het positieve, de ander op het negatieve. Het helpt je om je gewoonten zo te formuleren dat ze je aanspreken: ‘gezonder eten’ of ’stoppen met junkfood.’
Kleine of grote stappen
Maak je liever telkens een kleine aanpassing (beginnen met 3 keer opdrukken, dan 4, dan 5, etc.) of werkt het voor jou beter om het ineens een grote verandering door te voeren?
Andere strategieën
Rekening houden met deze persoonlijke verschillen, is één van de strategieën die Gretchen Rubin in haar boek beschrijft. Laat je niet gek maken door wat een ander doet, maar kijk naar wat bij jezelf past; anders gaat het niet werken. Haar boek bevat ook een aantal vragen om jezelf beter te leren kennen. Bijvoorbeeld: “Vind ik het vervelend om iets anders te doen dan anderen, of motiveert dat me juist?”.
Daarnaast noemt ze nog tal van andere strategieën waar ze vervolgens een uitgebreide toelichting en voorbeelden bij geeft. Eerst wilde ik deze hieronder kort opsommen, maar zelfs met een minimale toelichting werd dit blog al meer dan een keer zo lang. Dus heb ik besloten er een nieuw blog van te maken.
Voordat ik dit boek las wist ik al dat het niet gemakkelijk is om gewoonten te veranderen. Ik had echter zelf nooit gedacht dat er zoveel verschillende aspecten een rol kunnen spelen. Gretchen Rubin heeft veel van die aspecten beschreven in haar boeken, en dat maakt ze wat mij betreft tot zeer waardevolle resources.
